Ağız ve yutakta nem sağlayan tükürüğün aynı zamanda konuşma, beslenme ve tat alma konusunda da önemli işlevleri vardır. Ancak tükürük üreten tükürük bezlerinde oluşan bazı düzenli veya kötü huylu tümörler, kişinin sosyal konforunu olduğu kadar sağlığını da olumsuz yönde etkileyebilir. Tükürük bezi tümörlerinin çoğunluğu iyi huylu tümörlerdir. Nedeni bilinmeyen kötü huylu tümörlerin ileri yaş, sigara, radyasyona maruz kalma ve alkolden kaynaklandığı düşünülüyor. İyi huylu tümörler, tükürük bezine ve çevredeki sinir ağına zarar vermeden, ameliyata gerek kalmadan çıkarılabilir. Kötü huylu tümörlerde ise cerrahi teknikle kitle tamamen çıkarıldıktan sonra multidisipliner kurul kararı doğrultusunda hastaya radyoterapi ve kemoterapi uygulanabilmektedir. Ameliyattan hemen sonra normal beslenme düzenine devam edebilen hastalar, 1-2 gün hastanede kaldıktan sonra normal hayatlarına dönebilmektedirler. Doç. Memorial Şişli Hastanesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Bölümünden Prof. Dr. Selçuk Güneş, tükürük bezi tümörleri hakkında bilgi verdi.
Tükürük bezinin salgıladığı tükürük aynı zamanda diş sağlığınızı da korur.
Tükürük bezleri baş ve boyun bölgesinde yer alan, konuşmaya, tat almaya, sindirime yardımcı olan, ağız ve farenkste nem sağlayan sıvıları salgılayan bezlerdir. Tükürük bezleri minör ve majör tükürük bezlerine ayrılır. Minör tükürük bezleri ağız, yutak ve üst gırtlakta yaygın olarak dağılan ve sayıları 700 ile 1000 arasında değişen bezlerdir. Majör tükürük bezleri iki taraflı olarak ağız tabanı ve yanakta yer alan 6 büyük bezden oluşur. Tüm bu bezlerin salgıları sindirime yardımcı olmanın yanı sıra ağız ve diş sağlığı açısından da önemli işlevlere sahiptir.
Yüzün sonundaki tükürük bezlerinden geçer
Tükürük bezlerinin en büyüğü her iki yanakta bulunan parotis bezidir. Bu bezi diğerlerinden ayıran en değerli özellik, içinden yüz kaslarını hareket ettiren yüz sinirinin (nervus fascialis) geçmesidir. Bir diğer önemli tükürük bezi ise submandibular bezdir. Bu bez çenenin altında bulunur. İki değerli özelliği var. Öncelikle yüzün alt dudağı hareket ettiren ucu hızla üzerinden geçer. Bir diğer özelliği ise en sık taş oluşumunun görüldüğü bez olmasıdır. Üçüncü büyük tükürük bezi dilaltı bezidir. Dil altı bezleri dilin altında bulunur ve diğer iki tükürük bezinden farklı olarak birçok kanal aracılığıyla tükürüğü ağza salgılar. Diğer iki bezde ise salgı tek bir kanalla ağza iletilir. Bu üç çift büyük tükürük bezinin dışında farenksi kaplayan küçük tükürük bezlerimiz de vardır. Bu bezler ağız ve yutak bölgesini kaplayan dokuda yer alan mikroskobik bezlerdir. Ana görevleri bu alanların nemini sağlamaktır.
İyi huylu tükürük bezi tümörleri yavaş büyüyebilirken kötü huylu tükürük bezi tümörleri hızlı büyüyebilir.
Tükürük bezlerinde yer kaplayan iyi veya kötü lezyonlar olabilir. Yeterince iyi huylu tükürük bezi kitleleri genellikle aylar veya yıllar içinde yavaş yavaş büyür. Çevre dokulara nüfuz etmez ve genellikle kendine yer açarak boyutunu arttırır. Ayrıca bu tümörlerin ağrıya neden olması ve yakın ya da uzak dokulara yayılmaları beklenmez. Ancak kötü huylu hastalık hızla büyüyerek boyundaki lenf bezlerine yayılabileceği gibi, ileri evrelerde diğer organlara da yayılabilir. Tükürük bezi tümörlerinin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte sigara, alkol ve radyasyondan kaynaklandığı düşünülmektedir.
Tükürük bezi tümörleri çevredeki sinirlere zarar vermeden çıkarılabilir.
Tükürük bezi tümörleri genellikle çene altı, ağız içi, yutak, yanak veya kulak altı şişlikleri ile kendini gösterir. Hasta, alanında uzman KBB hekimi tarafından muayene edilir ve ultrason, BT, kontrastlı MR ve iğne biyopsisi ile tanı konulabilir. İyi huylu tümörlerde tedaviye hemen başlanır. Yeterli iyi huylu tümörler, çevredeki sinir ağına zarar vermeyen ve sinir takibini kolaylaştıran nöromonitör cihazı kullanılarak ameliyatla minimal sinir hasarıyla tedavi edilebilir. Kötü huylu tümörlerde ise vücuda yayılıp yayılmadığının tespiti için Pet-CT yapılır. Pet-CT sonucunda vücutta herhangi bir yayılım yoksa tedavi aşamasına geçilir. Kötü huylu tümörlerde tümörün korunmasını ve tümörün tamamen çıkarılmasını amaçlayan ameliyatlara ek olarak boyun diseksiyonu da yapılmalıdır. Tamamlayıcı radyoterapi ve kemoterapi için en son patoloji sonucu ve kurul sonucu değerlidir. Verilecek tamamlayıcı tedavinin şekli ve kapsamı multidisipliner kurul kararıyla belirlenir.
Hastalar konforlu bir iyileşme süreci yaşar
İyi huylu veya kötü huylu tükürük bezi tümörlerine yönelik ameliyatlarda öncelikli amaç, çevre dokuya en az zarar vererek iyileşmenin sağlanmasıdır. Hastalar ameliyat sonrasında normal beslenmelerine devam edebilirler. Genellikle 1-2 gün hastanede yatış sonrasında taburcu olan hastalar kısa sürede normal hayatlarına dönebilmektedirler.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
